Skip to main content

Sadex oo aan hagaagin waxba hagaagi maayaan! W/Q Xasan Yuusufwaal




                                                                                                  Nin geeliisa dhacaya looma dhicin karo


Waxay hey’adda Tranasparent International todobaadkan guddihiisa  soo saartay warbixintii sanadlaha ahayd ee musuqmaasuqa dawladaha adduunka. Soomaaliya waxay mar kale gashay kaalinta koowaad oo ah dalka ugu musuqmaasuqa badan adduunka.

Meel fayoow maleh musuqu wuxuu saameeyay xubin kasta oo hab-hismeedka dalka ah. Wuxuu noqday dhaqan aan la iskula yaabin.  Kala darranee, wuxuu si xun ugu habsaday sadex hey’adood oo halboole u ah hanaanka dawladnimo. Waxay kala yihiin: Golaha shacabka(sharci-dejiye), Ciidamada(sharci-illaaliye) iyo Maxkamadaha(sharci-ooge).

Dib-udhaca iyo dulmiga musuqu keenay ka sakow, wuxuu kaloo sababay in shacabka sharciga Shabaab u doontaan! Taasoo  liddi ku ah in la helo dawladnimo taam ah. Vanda Felbab-Brown oo qabiir ku ah dalka Soomaaliya una shaqeeysa Brookings Institution oo saldhigiisu yahay Washinton ayaa tiri “ Al-shabaab ma’aha oo kaliya in aysan qabiil ku shaqayn ee waxaa u dheer caddaalad-fal aan musuqmaasuq lahayn”.

Intaa waxaa dheer in ganacsatada iyaga oo naftooda u baqaya ay baad siiyaan kooxda nabad-diidka ah ee Al-shabaab. Wasiirka ganacsiga iyo warshadaha  Maxamed Cabdi Xayir Maareeye wuxuu yiri “ Dee runtii in ganacsatada soomaaliyeed lacag siiyaan Al-shabaab iyaga oo naftooda ku furunaya waa wax waadaxoo qof kasta og yahay. Waxaaba la dhihi karaaba meel furan oo aanay wax ka qaadan dalka inta ay lugta ku leeyihiin waa ay yar tahay.”.
Tan kale ee ugu daran waa musuqa iyo maamul xumida ka jirta goleyaasha shacabka.  Doorashadii 2017 waxaa jira kuraas la kala siistay in ka badan hal malyuun oo doolar. Golaha shacabka Soomaaliya waa meesha kaliya ee adduunka ee qof xildhibaan ah isku qiray in uu qaatay laaluush haddana sharcigu waxba ka oran. Barre sare Cabdi Ismaaciil Samatar oo ahaa madaxii anshaxa ee doorashadii  2017 ayaa caddeeyay in qaar ka mid ah  musharixiintii doorashada ay lacago badan ku iibsadeen codad. Siddoo kale Barnaamijka  Galka Baarista ee ka baxa Laanta Afka Soomaaliga ee Codka Mareeykanka(VOA) warbxin ay soo saartay ayaa lagu sheegay in hal milyan iyo lix boqol oo kun oo doolar xildhibaanada Golaha Shacabka loo qaybiyay.  Lacagtaan ayaa la sheegayaa in abaalmarin looga dhigay xildhibaanadii u codeeyay mooshinkii xilka looga qaaday Gudoomiyhii hore ee baarlamaanka mudane Jawaahiri. Afar xildhibaan ayaa u sheegay Galka Baarista in ay lacagtaa qaateen halka sadex kalana ay arkayeen lacagtoo la qaybinayo. Waxaa kaloo arinkaan ka marqaati kacay xildhibaan Maxamed Cumar Dhalxa.

Walaalayaal xaalada hadda aynu ku jirno ma’aha mid aynu awoodno in aynu ku sii jirno. Halka Sheekh Keenyaawi kheyr Eebe ha siiyee dadka ku wacyi-galinayay IS-CAFISKA, waxa ay ahayd in uu dadka ka digo dambiga iyo saameeynta xun ee laaluushka iyo laa-laabka.

Mar haddii musuqa madaxda sare yahay mid aan sharciga qaban maxaa diiddaya in askariga agabka ka aradan ama howlwadeenada hoose ee dawlada ay iyaguna wax musuqaan. Askari iyo shaqaale baahan si niyadsami leh u qaban maayaan shaqada. Sidoo kale qof lagu shaqaaleeyay qabiil iyo eex u qaban maayo shaqada siddii la rabay.

Haddaba waa wax muuqda oo cad in Golayaasha shacabka , ciidamada iyo maxkamadaha intuba u baahan yihin toos toosin(reform). Waxaa dhacday in madaxweynuhu xooga saaray in isbedal lagu sameeyo ciidamada. Balse haddii isbedalku uusan ahayn mid dhinacyo badan taabanaya wixii hal dhinac laga hagaajiyaa waqti yar gudahood halkii hore ayay ku laabanayaan.  Hagaajinta iyo toos toosntu waa in ay leedahay istraatiijiyad isku dhan (Comprehensive strategy) oo taabaneeysa ma’ahan ciidamada oo kaliya ee Golayaasha shacabka iyo maxkamadaha.  Istaraatiijiyaduna waa waa in ay wahelisaa ficil iyo farsamo. Tusaale haddii la helo Gole shacab oo xalaal ah xukuumadu waxba ma xadi karto. Sidoo kale haddii la helo maxkamado sharci iyo shaqo wanaag ku shaqeeya waxaa jiri lahayd isla xisaabtan dhab ah. Isla markaana waxaa agab iyo mushaar ku filan  loo heli lahaa naftooda hurayaasha. Waxaa laga maarmi lahaa AMISOM. Dalkuna barwaaquu gaari lahaa.

Boobka iyo musuqa dalkeena waa dhab ee diidnay dhaha.

Comments

Popular posts from this blog

Aragtida Majaxaabinta Mabda’ a Kudhisan(ideological subversion) iyo sidda dalkeena loo dumiyay W/Q Xasan Yuusufwaal

Ma la ama-kaagtay madhamaatooyinka iyo mushkiladaha wejiyada cusub leh ee maalin walba ka dhaca dalkeena! Ma is-weydiisaa meeye, taloow madhamaadeen maqaawiirtii iyo dadkii maskaxda lahaa! Iyo weydiimo kuwaa la mid ah oo baddan. Haddaba kugu keligaa ma’aha,  waa weydiimo wareer-galiyay culimadda darraaseesa khilaafaadka sokeeye, siddoo kalana walwel ku abuuray inta samaha jecel ee soomaaliyeed. Marka la qeexo dhibka ama laga faalloodo arrima loo-caalwaayay ee Soomaaliya, waxaa kaliya oo farta lagu fiiqaa is-af-garanwaaga ka jira soomaalida dhexdeeda. Khilaafka sokeeye ee Soomaalida waa qayb yar oo ka mid ah mushkilada guud. Waxaa ka weyn oo ayan ishu qaban, dooddana aan had iyo goor lagu darin faragalinta shisheeye. Haddaba wuxuu qoraalkan diirada saarayaa isagoo cugsanaya arigtada Majaxaabinta mabda’ a kudhisan (ideological subversion). Bal marka hore aaynu fahano aragtida Majaxaabinta mabda’ a kudhisan (ideological subversion) iyo waxa Yuuri Besminoof ka yiri. Yuuri Besmin

Maareynta damaca shisheeye: hawl u baahan kasmo cusub W/Q: Xasan Yuusuf Waal

Geesigu ma’ahan kan aan dareemin baqdinta balse waa midka ka adkaada baqdinta. Nelsan Mandela Wax qarsoon ma’aha danaha ay dawalado iyo shirkado shisheeye oo baddan ka leeyihiin Soomaaliya ha ahaato dhan dhaqaale, dhaqan iyo mid siyaadba. Soomaaliya waa dal hodan ah, leh ilo wax-soor oo dihan ama si buuxda aan looga faa’iideysan kuna taala meel aad muhiim u ah(bada cas, gacanka cadmeed, badweynta Hindiya). Sahamiye Richard Burton   wuxuu yiri   1855 tii“ Berbara waa   albaabka ugu muhiimsan ee laga galo Bada cas waana xudunta marinka Bariga Afrika ” Siddaas darteed Soomaaliya waxay noqotay goob marwalba soo-jiidata   faragalinta iyo damaca shisheeye. Faragalinta shisheeye waxaan u kala qaadayaa laba nooc: mid toos ah iyo mid dadban. Midda hore waxa ay salka ku haysaa dhulbalaarsi iyo is-adoonsi.   Faragalinta tooska ah waa iyada oo aan oggolaansho laga heysan dadka Soomaalida oo xoog dalka la’isaga soo golo lagana fushado wixii la doono. Waxaa ka mid ah; qabsashadii Boort

Rethinking electoral process in Somalia by Hassan Yuusuf Waal

  JAN 07, 2022 - 12:05 AM GMT+3  Source: daily Sabah Somalia was the  first African country  to have direct universal suffrage. Multiparty elections were held in the country in 1964 and 1967. Since then, the country’s political systems and structure quickly moved toward a winner-takes-all system. From 1969 to 1976, Somalia was under the rule of a military oligarchy. From 1976 to 1991, it was a one-party system dictatorship under the guise of a socialist progressive society. Today, Somalia has a parliamentary federal system of government. The Parliament representatives and the president are elected through indirect elections –  a complex clan-based model  that privileges so-called majority clans and is susceptible to voting manipulation. In 2013, the Federal Government of Somalia (FGS) launched "Vision 2016," which aims for the adoption of a permanent constitution and reforming the electoral system to allow direct national elections. All efforts at achieving this vision have c