Waxaa laba bari ka hor lagu soo
daabacay Joornaalka The Economist xayeeysiis shaqo- jagada gudoomiyaha bangiga
dhexe ee Soomaaliya oo banaannaan-doonta bisha Nofeember ee sanadkan 2018. Waxaa
saacado ka hor la buuxiyay xayn wasaarado ah oo xilalka wasiiradu ay
banaanaayeen.
Ma jirto xili aynu uga baahi
badanahay in xilalka sare ee wasaaradaha ay buuxiyaan xirfadleey ku
haboon(technocrats). Sida ay ila-tahayna ma jirto cid kaloo kaga haboonaan
lahayd oo aan ahayn gudoomiyihii hore ee bangiga dhexe marwo Yusur Abraar iyo
wasiirkii hore ee waxbarshada, horumarinta bulshada iyo gargaarka marwo Dr.
Maryam Qaasim.
Labada mas’uul hal bey isaga mid
yihiin iyadoon jiid jiid jirin beey si hawl yar xilalkii loo idmaday isaga
casileen. Haddaba ma arrimo kulansadaa mise waa qorshe degsan oo lagu
bartilmaameed-sanayo kuwa aan dhihin HAA markeey doonayaan in ay dhahaan MAYA.
Wax badan oo dalkeena ka
haleeysan ma keenin dad-xumi ee waxaa sabab u ah nidaam-xumi. Haddii nidaam dariiq toosan leh la helo dadkuna wey
toosayaan. Waxaase marka hore loo baahan yahay dad hagaajiya hanaanka iyo
hab-dhiska oo iyana u baahan hufnaan iyo hawl-karnimo.
Waa nasiib in ay jiraan dad
Soomaaliyeed oo tayo leh tabtiina garanaya sida marwo Yusur iyo Dr Maryam(ka
bogo xogtoodoo balaaran waxay buuxdaa barta internetka). Balse waxaa ayaandaro
ah in dadka noocoodoo kale ah nidaamka inoo dhisan ee xidideeystay uusan soo
dhaweeneen. Kuwa si lama filaana kusoo
gala nidaamkana laguma simo oo durbadiiba daadka ayaa qaada.
Yusur Abraar markii Sebtember
2013 loo magacaabay gudoomiyaha bangiga dhexe ee Soomaaliya shaqadeedii koowaad
waxa ay ahayd dib-u-eegis xisaab-xirkii 2012ka.
Misaaniyadii 2012kii waxa ay ahayd 1.2 bilyan oo doolar. Khasnada dawladana
waxaa ku soo dhacday 10 milyan oo doolar. Ka gudub, sitimaan xitaa meeysan
joogin markii lagu qasbay in ay qalinka ku duugto kharash aan loo qoondeen hawl qaran. Arinkaa ayaa
kalifay is-casilaadii ay iscasishay.
Dhanka kale, Dr Maryam waxay
sanadkii hore bishii November iska casishay xilkii wasiirka gargaarka iyo
maareeynta musiibooynka iyadoo sabab uga dhigtay isbarbar-yaac iyo shaqadii oo
isku qasan. Dr Maryam waxaa lagu xasuustaa xitaa in mararka qaarkood jeebkeeda
ay kasoo gadi jirtay agabka xafiiskeeda. Iscasilkeedii in laga garaabo iska
daayee qaarbaa xitaa ku abyooday.
Waxaa xusid mudan in markii ugu
darnayd iyo ilaa maanta ay haweenka Soomaaliyeed yihiin halboolaha iyo
halkeeynu ka dhaqdhaqaaqeeyno. Guriga Soomaaliyeed waa gabar. Gaasab-bax iyo
markii gobonimo la goobaayo gabadha Soomaaliyeed waa garab waa gaashaan aan la
gilgili Karin. Haddaba soo gardaro maaha
aan geed loogu soo gaban in markii ay
timaado go’aan-wadaaga iyo garwadeenimada geeska la gesho. Waa gar-adagee ina Sanweyne
ugeeya!
Dalkeena, dumarku waxay door weyn
ka ciyaari jireen haddana u babac-dhigaan baahiyo balaaran oo bulshada ah. Laakiin
waxa la tabayaa oo meesha ka maqan kaalinta hagista heerka sare. Waa mida
muhiimka u ah in la yagleelo nidaam cusub oo leh xeer iyo akhlaaqiyaad.
Waxa keenaya in dhowrkii biloodba
wasiir cusub la keeno waa qorsho xumada iyo nin jecleesiga hortaagan in la helo
nidaam si quman u shaqeenayo. Waxaa mar kale maantay la soo magacaabay ilaa
shan wasiir iyo wasiir ku xigeen. Taloow imisa ayay xilalka sii hayn doonaan!
Marwo Yusur iyo Dr Maryam lagama
maarmo khibradooda iyo xirfadooda gaarka ah, dalka ayaa u baahan. Waxaan ku talin
lahaa si kastoo ay suurta gal u tahay in laga qayb galiyo jiheeynta iyo qorshaha dib loogu soo nooleeynayo qarankii iyo sharafkii Soomaaliyeed.
Halku-dhigeenu waa horey-u-socod.
Soomaaliya ha is-raacdo.
Xasan Yuusufwaal
Comments
Post a Comment